فرش تبریز

 فرش تبریز یکی از پرطرفدارترین فرشهای دستبافت ایران وجهان است ویکی از نمونه های قالی ایرانی میباشد و از تنوع گوناگونی برخوردار است.فرش تبریز شورای جهانی صنایع دستی ، شهر تبریز را به عنوان “شهر جهانی بافت فرش” معرفی نموده است. هنر فرش بافی این شهر به دوران صفویه باز می گردد. تبریز یکی از قطب های بافندگی به حساب می آید ؛ فرش تبریز موجود در موزه های معتبر جهان یا در مجموعه کلکسیونرهای مشتاق ، شاهد این ادعاست ؛ به علاوه ، سبب رونق بازار تجاری ایران می باشد.

آمار نشان می دهد که در سال ۱۳۶۴ ه.ش ۳۲۱۵۰ بافنده بر روی ۱۶۰۰۰ دار قالی کار کرده اند. در سال های اخیر ، بافنده های ماهر و توانای تبریزی به تولید فرش های گل ابریشم بسیار ظریف با رج شمار ۵۰ و ۶۰ در مقیاس وسیع پرداخته اند. بافت این گونه فرش ها بعضا با چله های ابریشمی با طرح های لچک و ترنج و با رنگ های غالبا بژ روشن و نخودی است که در رنگ آمیزی گل ها و نگاره های آنها از رنگهای سرخابی ، عنابی و زیتونی به وفور استفاده می شود.

فرش تبریز هفتاد سال اخیر، اغلب با طرح های گلدانی ، درختی ، محرابی ، قندیل دار، حیوان دار، شکارگاه ، هراتی ، شاخ و برگی ، گلفرنگ ، بندی خشتی یا قاب قابی ، منظره بافی ، قاب قرآنی و نقش های هندسی در ابعاد مختلف بافته شده اند. برخی از طرح های شناخته شده  فرش تبریز عبارتند از : طرح مستوفی ، اسلیمی ترنج دار ، اسلیمی لچک دار ، ترنج ، نقش ماهی یا هراتی ، گلدانی ، میناخانی ، طرح درختی ، طرح تصویری ، طرح باغی یا گلستانی ، طرح شکارگاه.

تنوع فرش تبریز

فرش تبریز در چند دهه اخیر با خلاقیت در نقوش ، رنگ و بافت ، ابداعاتی در فرش تبریز صورت گرفته که سبب به وجود آمدن آثار بدیع و نفیس فرش ایران گشته است. با به کار گیری عمق و بعد ( پرسپکتیو ) شناسه ای خاص به فرش تعلق می گیرد. با استفاده از رنگ برای پرکردن فضاهای خالی به جای نقش و نیز ، به کارگیری رنگ های دارای هارمونی ویژه ، قرابتی زیبا بین طرح و رنگ ایجاد می شود ؛ چنین فنی در طرح های زیرخاکی جدید مشاهده شده است.

استفاده نامحدود از رنگ های همگون و ایجاد سایه روشن باعث القای عمق می گردد و همچنین به کارگیری رنگ های سرد و گرم و تولید سایه روشن ها در گل ها و متن ، موجب برجستگی نقش می شود ؛ این روش ، گل ها را طبیعی تر و رئال( واقع گرایانه) جلوه می دهد.

دورگیری گل ها و برگ ها با ابریشم سفید و رنگی از دیگر ویژگی های فرش تبریز می باشد. طرح زیرخاکی ، یکی از انواع طرح های تبریز است؛ به این صورت که می توان با استفاده از رنگ های ویژه خصوصا بژ ، زیتونی و سدری حالت زیرخاکی به نقش داد. این سبک ، عناصر تشکیل دهنده تمام آثار و ابنیه باستانی و نقوش شاهان و شخصیتهای ادبی ایران بوده است.

تبریز یکی از قطب های قالی بافی ایران و جهان است که نقش مهمی در زمینه توسعه و گسترش سنت ها ، هنرهای تزئینی و کاربردی ایفا می کند. اوج هنر فرش تبریز به سده های دوازدهم تا شانزدهم میلادی بر می گردد.

“مکتب کلاسیک تبریز” با شکل گیری ۲۰۰ شاهکار هنری قالی تبریز ایجاد شد و با ادغام هماهنگ هنرهای بافندگی و نگارگری ایرانی طی ۱۴ سده ، سطح بالایی از هنر بافندگان قالی این شهر را به نمایش گذاشت. تبریز ، همگام با هرات در زمان جانشینان هلاکو ، مرکز مهم دادوستد قالی بوده است.