فرش طرح خشتی چیست؟

فرش طرح خشتی چیست؟ عبارت خشتی در فرش ماشینی برگرفته از خشت های استفاده شده در بناهای مرسوم قدیمی است که به صورت مکعبهایی با ابعاد مختلف از ترکیب خاک رس و اب تهیه میشده و به جای اجر های امروزی مورد استفاده قرار میگرفته است .

فرش طرح خشتی یا فرش طرح قابی یکی از اصیل ترین و سنتی ترین فرش های ایرانی است. در فرش های دستباف و حتی گلیم و گلیم فرش های دستباف ایرانی می توان طرح های قابی و خشتی را مشاهده کرد. این نشان می دهد که طرح های خشتی از سال های بسیار دور در طرح های فرش ایرانی جای داشته است. علاقه زیاد به نقش و نگار های خشتی سبب شده طرح های بسیار زیادی را در انواع فرش دستباف و ماشینی ایرانی ببینیم که به شکل خشتی و قابی بافته شده است.

به دلیل اینکه طرح خشتی از چینش چندین طرح داخل مستطیلهای گوناگون شکل گرفته است به آن طرح های خشتی گفته میشود . فرش های خشتی بسیار متنوع هستند و تفاوت انها با هم در طرح های داخل هر مستطیل و همینطور ابعاد هر قطعه است .

فرش طرح خشتی کاشان

اولین چیزی که با شنیدن واژه خشت به ذهن هر فردی می رسد، خشت های گلی است که در ساخت های قدیمی استفاده می شده است. در گذشته با استفاده از گل و خاک رس خشت هایی ساخته شده که با استفاده از آن خانه های قدیمی ساخته می شده است. خشت ها مانند آجر روی هم قرار گرفته و یک بنای زیبا را شکل می داده است. در اکثر خانه ها و ابنیه قدیمی ایرانی می توان استفاده از خشت های گِلی را مشاهده کرد.

در فرش طرح خشتی نیز دقیقا همین موضوع دیده می شود. در طرح خشتی از نقش های هندسی شبیه به خشت استفاده می شود. این نقش های هندسی که به صورت های مختلفی هستند در کنار هم قرار گرفته و طرح فرش را شکل می دهند. به طرح هایی که با استفاده از این سبک و نقش های قابی یا خشتی طراحی شده اند، طرح خشتی می گویند.

طرح های خشتی انواع مختلفی دارند. درون هر یک از قاب های فرش نقش های متنوعی استفاده می شود. این مورد باعث می شود طرح های خشتی از یکدیگر متمایز شوند. خود قاب ها نیز از لحاظ نقش و نگار یا شکل با هم تفاوت دارند. برخی از قاب های هندسی به صورت منظم و برخی به صورت غیر منظم در طرح فرش تکرار می شوند.

نقش و نگار های طرح خشتی

در طرح خشتی همان طور که گفته شد درون هر قاب نگاره هایی خاص استفاده می شود. این نگاره ها در هر طرح خاص بوده و سبب متمایز شدن طرح فرش می شود. درون خشت های این طرح می توان نگاره هایی مثل نقش های افشان، اسلیمی، گلدانی، بته جقه، درختی، ختایی، گل ها و شاخه ها، پرنده ها و حیوانات را مشاهده کرد.

در طرح های خشتی معمولا از نقش های سنتی یاد شده استفاده می شود. اما در برخی از طرح های خشتی جدید از نقش های جدید و مدرن تری استفاده شده است. طرح های تلفیقی مدرن به خصوص در فرش ماشینی کاشان ظاهری به روز و مدرن دارند. در این طرح ها می توان نقش های جدیدی مثل نقش لچک و ترنج یا گل های مدرن تر را نیز دید. امروزه استقبال از طرح های خشتی بسیار زیاد است. از این رو طرح های زیادی به سبک قابی و به شکل های متنوع طراحی می شوند.

این مورد در طرح های فرش ماشینی کاشان بیشتر دیده می شود. طرح های قابی یا خشتی در فرش ماشینی کاشان تنوع بسیار زیادی دارد. در سال های گذشته طرح های بسیار خاص و مدرنی با سبک خشتی طراحی شده است که ظاهری متفاوت نسبت به طرح های سنتی دارند.

تفاوت فرش طرح خشتی ماشینی و دستباف چیست؟

در اینجا می خواهیم بگوییم تفاوت فرش خشتی ماشینی و دستباف چیست و هر کدام چه ویژگی هایی دارند. در فرش های دستباف همان طور که گفته شد تنوع طرح های قابی کمتر است. هم چنین نقش و نگار های فرش معمولا با تراکم کمتری نسبت به فرش ماشینی بافته شده اند. از این نظر زیبایی نقش ها در فرش ماشینی بیشتر است. البته برخی از فرش های دستباف با تراکم بسیار بالایی بافته می شوند و مطمئنا با بهترین فرش های ماشینی قابل قیاس هستند. مثل فرش های ابریشم دستبافت تبریز که از نظر ظاهری بی نظیر است.

البته قیمت چنین فرش دستباف و ظریفی فوق العاده گران تر از یک فرش ماشینی است. قیمت ارزان تر در فرش ماشینی در کنار زیبایی چشم نواز سبب شده خریداران به سمت فرش ماشینی سوق داده شوند. به خصوص فرش ۱۲۰۰ شانه تراکم ۳۶۰۰ و فرش ۱۵۰۰ شانه تراکم ۴۵۰۰ ماشینی کاشان.

نکته بعدی که می توان در این مورد بیان کرد، دوام و طول عمر فرش است. فرش ماشینی کاشان به خاطر کیفیت بسیار بالایی که دارد مشهور است. طول عمر و ماندگاری فرش ماشینی کاشان تضمین شده است. اما در فرش دستباف گره ها به دور نخ های تار گره زده می شوند. اما در فرش ماشینی نخ ها فقط به دور نخ تار پیچ می خورند. سبب با چسب مخصوص بافت فرش مستحکم می شود. از این نظر طول عمر فرش دستباف و دوام آن نیز بیشتر است.

نقش فرش خشتی در دکوراسیون چیست؟

فرش خشتی ظاهری بسیار سنتی و اصیل دارد. از این نظر در دسته فرش کلاسیک قرار می گیرد. البته برخی از طرح های خشتی ممکن است به سبک مدرن طراحی شده باشند و در دسته فرش فانتری قرار گیرند. اما غالب طرح های خشتی را باید سنتی و کلاسیک دانست. به همین دلیل استفاده از طرح های خشتی در دکوراسیون های سنتی و کلاسیک ایرانی با مبلمان سلطنتی مرسوم تر است.

اما در دکوراسیون های مدرن نیز دیده می شود که از طرح های خشتی برای تزیین دکوراسیون استفاده می شود. اگر از فرش با طرح قابی در یک دکوراسیون مدرن استفاده شود، اصالت و زیبایی هنر ایرانی نیز به فضا اضافه می شود. این موضوع باعث شده در دکوراسیون های مدرن از فرش های با سایز کوچک مثل قالیچه ها و یا گلیم فرش هایی که نقش های قابی و خشتی دارند استفاده شود.

در فرش آشپرخانه نیز دیده می شود که خریداران به فرش های قابی یا گلیم فرش های با نقش قابی علاقه بیشتری دارند. از این نظر می توان گفت طرح خشتی در بین خریداران جایگاه ویژه ای دارد. در سال های گذشته در کارخانه فرش کاشان سعی شده در طرح های مدرن و فانتزی نیز از نقش های خشتی به سبکی جدید استفاده شود.

در اینجا ذکر این نکته نیز خالی از لطف نیست که طرح های خشتی معمولا پر نقش و نگار و شلوغ هستند. از این رو اگر دکوراسیون شلوغ یا مبلمان طرح دار دارید استفاده از طرح های شلوغ خشتی پیشنهاد خوبی نخواهد بود.